การใช้ชีวิตประจำวันของคนเราหลีกเลี่ยงได้ยากกับการได้รับพิษโลหะหนัก (เช่น ปรอท ตะกั่ว สารหนู แคดเมียม โคบอลต์) บรรดาโลหะหนักจะเข้าไปเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำงานของเซลล์ ทำให้เซลล์ตาย เกิดความผิดปกติทางพันธุกรรม เป็นตัวการก่อมะเร็ง หากได้รับทีละน้อยจะสะสมอยู่ในร่างกาย และทำให้เกิดความผิดปกติของระบบต่าง ๆ

          ความรุนแรงของพิษโลหะหนักในแต่ละอวัยวะ ขึ้นอยู่กับชนิดของโลหะหนัก ปริมาณที่ได้รับ ช่องทางที่เข้าสู่ร่างกาย รวมถึงปัจจัยทางร่างกายของผู้ได้รับสาร

          โลหะหนักที่ตรวจพบได้มากและมีอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตสูง ได้แก่ ปรอท ตะกั่ว แคดเมียม

ปรอท

          ปรอท (mercury) มักพบปนเปื้อนอยู่ในอากาศ น้ำ ดิน ของโรงงานอุตสาหกรรมที่มีปรอทเป็นวัตถุดิบ พบในเครื่องสำอาง (เช่น ครีมหน้าขาว) และอาหาร

          ปรอทจะเข้าสู่ร่างกายได้โดยการหายใจ การกิน การสัมผัส และสามารถดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย แล้วกระจายไปอวัยวะต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็ว

          ในทางตรงกันข้าม ปรอทจะถูกขับออกจากร่างกายได้น้อยมาก และยังเป็นตัวการสำคัญที่เข้าไปทำลายเนื้อเยื่อสมอง และส่วนควบคุมการมองเห็น ซึ่งมีเหตุการณ์สำคัญที่เกิดจากพิษของปรอท คือ การเกิดโรคมินามาตะ ที่ประเทศญี่ปุ่น โดยมีสาเหตุมาจากการกินปลาที่มีสารปรอทปนเปื้อนปริมาณสูง การได้รับสารปรอททีละน้อย แต่ได้รับมาเป็นระยะเวลานาน ทำให้มีอาการสั่น ชัก ปวดปลายมือปลายเท้า หงุดหงิด เหงือกบวมและมีเส้นทึบสีน้ำเงิน เลือดออกง่าย และเกิดภาวะเลือดจาง

ตะกั่ว

          ตะกั่ว (lead) ผู้ที่มีความเสี่ยงจากการได้รับพิษตะกั่ว คือ คนงานเหมืองตะกั่ว โรงงานแบตเตอรี่ โรงงานชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์

          พิษของตะกั่วมีผลต่อระบบประสาท ตับ ไต หัวใจ และทางเดินอาหาร ทำให้สมองเสื่อมจากพิษตะกั่ว ปวดกล้ามเนื้อ อัมพาต

          สารตะกั่วจะไปสะสมที่สมองส่วนฮิปโพแคมปัส (hippocampus) ซึ่งเป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และความจำ เด็กจะสามารถดูดซึมพิษของตะกั่วได้มากกว่าผู้ใหญ่ และหากได้รับพิษเป็นเวลานานจะมีผลทำให้พัฒนาการทางสมองช้ากว่าเด็กวัยเดียว กัน และทำให้สมองสูญเสียอย่างถาวร

แคดเมียม

          แคดเมียม (cadmium) มักพบในแหล่งทำเหมือง อุตสาหกรรมยาสูบ บุหรี่ พลาสติก ยาง และปนเปื้อนในอาหาร น้ำ และอากาศ

          เมื่อร่างกายได้รับจะดูดซึมเข้าสู่ทางเดินอาหารและแพร่กระจายไปที่ตับ ม้าม และลำไส้ เมื่อสะสมปริมาณมากจะทำให้เกิดมะเร็งได้ และหากได้รับแคดเมียมเป็นเวลานานจะเกิดการอุดตันภายในปอดหลอดลมอักเสบ ถุงลมปอดโป่งพอง ซึ่งโรคที่เกิดจากพิษของแคดเมียม เรียกว่า โรคอิไต-อิไต

  ทางการแพทย์แผนไทยมีสมุนไพรหลายชนิดที่สามารถนำมาใช้ในการต้านพิษโลหะหนักได้ อาทิ รางจืด ขมิ้นชัน กระเทียม มะขามป้อม

ขมิ้นชัน

          ขมิ้นชันอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ คือ สารเคอร์คูมิน (curcumin) ซึ่งมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และการเกิดพิษจากโลหะหนักหลายชนิดที่มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับกลไกต้าน อนุมูลอิสระดังกล่าว

          มีการศึกษาพบว่า ขมิ้น ดีกับระบบการป้องกันพิษของแคดเมียมต่อลำไส้ ป้องกันพิษตะกั่วและแคดเมียมต่อสมอง พิษของแคดเมียมต่อไต และสารเคอร์คูมินมีผลลดการทำลายโครงสร้างเนื้อเยื่อบริเวณผนังลำไส้ บริเวณเลือดออกลดลง รักษาสมดุลของการหลั่งเมือกในลำไส้

          ดังนั้น ผู้ที่อยู่ภายใต้สภาพมลพิษควรหาขมิ้นกินให้ได้ทุกวัน (วันละครั้ง) ครั้งละ 1 ช้อนชา

มะขามป้อม

          มะขามป้อมเป็นผลไม้ที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งมีการใช้เป็นยาอายุวัฒนะ และบำรุงร่างกายมาอย่างยาวนาน ทั้งยังช่วยแก้ไอได้ดี

          มีรายงานการวิจัยพบว่า การให้ผลมะขามป้อมบดในขนาด 50 กรัมต่อน้ำหนักตัวหนู 1 กิโลกรัม พร้อมอาหาร มีผลลดการเกิดพิษของตะกั่วต่อตับและไตในหนูทดลองได้ นอกจากนี้ มะขามป้อมยังป้องกันการเกิดสารอนุมูลอิสระที่เกิดจากการได้รับปรอท ดังนั้น การกินมะขามป้อมเป็นประจำวันทุกวันนั้นเหมาะอย่างยิ่งกับผู้ที่อยู่กับมลพิษ

รางจืด

          หมอยาพื้นบ้านใช้ในการแก้พิษยาเบื่อ ยาสั่งสารพิษฆ่าแมลง พืชพิษ เห็ดพิษ สุราและยาเสพติด รวมทั้ง พิษงู แมลงป่อง ตะขาบ

          กรณีได้รับพิษรุนแรง สามารถเลือกใช้ส่วนต่าง ๆ ของรางจืด "ถอนพิษ" ดังนี้

          ใบรางจืด (ที่ไม่อ่อนไม่แก่จนเกินไป) 10-12 ใบ ตำคั้นกับน้ำซาวข้าว

          รากสด (อายุ 2 ปีขึ้นไป) เพียง 1 ราก โขลกหรือฝนกับน้ำซาวข้าวจนขุ่นข้นประมาณครึ่งแก้ว ดื่มเฉพาะน้ำให้หมดทันทีที่มีอาการ

          รางจืดแห้ง 300 กรัมต่อน้ำ 1 ลิตร ต้มน้ำดื่มครั้งละ 1แก้ว (ให้ดื่มขณะอุ่นจะได้ผลดี)

          ใบหรือรากมาหั่นฝอย ผึ่งลมให้แห้ง บดเป็นผงทำเป็นเม็ดลูกกลอน กินครั้งละ 5 กรัม โดยให้กินทุกหนึ่งชั่วโมงครึ่ง หรือ 2 ชั่วโมง จนกว่าอาการจะหายเป็นปกติ

          มี รายงานการวิจัยพบว่าสารสกัดใบรางจืดสามารถลดพิษที่เกิดจากสารตะกั่ว ซึ่งส่งผลต่อความจำและการเรียนรู้ของหนูทดลอง ลดการตายของเซลล์ประสาทโดยผ่านกลไกต้านออกซิเดชั่น และรักษาระดับเอนไซม์ caspase-3 ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการดังกล่าว โดยไม่มีผลลดระดับสารตะกั่วในเลือดและที่สมอง

กระเทียม

          มีรายงานการศึกษาพบว่าการทดลองกระเทียมมีฤทธิ์ป้องกันและรักษาแคดเมียม และตะกั่วไม่ให้ไปมีผลต่อไต และอวัยวะต่าง ๆ ของหนูทดลอง และช่วยปรับระดับภูมิคุ้มกันในหนูที่มีระดับภูมิคุ้มกันต่ำหลังจากที่ได้รับ ตะกั่วและแคดเมียม

          ดังนั้น จึงควรกินกระเทียมอย่างน้อยวันละ 7-8 กลีบ

          สมุนไพร ที่กล่าวมาข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่างของสมุนไพรที่เราคุ้นเคย หาง่าย กินง่ายคงพอที่จะช่วยได้บ้างในสถานการณ์ปัจจุบัน ที่สภาวะแวดล้อมรอบ ๆ ตัวเราเต็มไปด้วยมลพิษจากโลหะหนัก

ที่มา   http://health.kapook.com